‘‘Başka tek bir kişi ile tek bir ilişkim bile yok: En yalnız, (dünyasal bir anlamda anlaşıldığında) en güçsüz kişiyim.’’

"I have no single connection with a single other person: I am the most solitary of persons, the (understood in a worldly sense) most powerless" (from the Journals).

Kierkegaard'ın problemi Korku iledir, doğal korku ile değil ama tinsel Korku ile. Ve başka pekçokları da, aslında milyonlarca insan da şu ya da bu düzeyde onunla bu sorunu paylaşır. "Angst" ya da "Endişe" anlatımları örtmecelidir, problemin gerçekte bir korku problemi olduğunu ve bir problem olmakla çözüme yetenekli olduğu olgusunu gizler. Kierkegaard ve başka nihilistler onu çözümsüz olarak gördüler.

Kierkegaard kendi zamanının tüm idealist felsefecileri ile çarpışan ilk varoluşçu düşünür olarak kabul edilir. Evrensel ile değil ama tekil olan ile ve bu nedenle tekilliğe özgü bireysel seçim ve üstenim gibi sorunlar ile ilgilendi. Misolojinin olağan belirtilerini sergiledi.

Büyük olasılıkla İskandinav kökenli olan Angst/Korku sözcüğü endişe/anxiety, ya da dread anlatımları ile de karşılanır.

Sözcüğün nihilist imlemi Kierkegaard’ın çalışmasında vurgulandı. Begrebet Angest (Alm. der Begriff der Angst) ya da Korku Kavramı Kierkegaard’ın 1844 kitabının başlığıdır. Angst, modern ruhsallığın olağan bir yüklemi olarak, belirli bir nesneden duyulan korkuyu değil, ama belirsizlik karşısında yaşanan ‘büyük korku’yu anlatır. Doğal korku şeylerin düzeninde yeri olan bir duygudur. Salt varolmaktan gelen ve nedeni belirsiz korku ise varoluşun kötü tasarlanmış olabileceği, egonun yabancı bir evren içine soğrulduğu, insanın amaçsız, anlamsız, saçma bir biçimde dünyaya fırlatılmış olduğu düşüncesine götürür.

Ruhçözümlemenin ‘bilinçsiz suçluk duygusu’ kavramı bu modern fenomen ile yalnızca yüzeyde benzerlik gösterir. Psikanalitik suçluluk ve ona bağlı korku duygusu da Angst gibi bilinçsizdir, ama birincisi bir zamanlar bilinçli olan ve baskılanan bir yaşantıdan gelirken, varoluşçu korku duygusu durumunda Freud'un düşündüğü anlamda bir baskı yoktur. Nihilist kişilik saltık değerleri yadsımıştır: Güzelliği, Duyguyu ve Bilgiyi. Ve herşey bilincin yüzeyinde yer alır.

Bu tekil değil ama total bir yadsımadır: Çünkü değer saltık olduğu için, sonsuz olduğu için değerdir. Sonsuzluğu başkasında kendini bulmasından gelir. Saltıklığı ilişkisinde, onu olumsuzlayanda kendini bulmasından gelir. Duygu Sevgi olarak sonsuzdur. Güzellik duyusal sonsuzdur. Ve Bilgi başkasının entellektüel özümsenmesi olarak sonsuzdur.

Varoluşçu ego da her ego gibi reddettiği o usun eksiksiz, aslında sonsuz açınımına yeteneklidir. Ama nihilist kişilik bu açınımı reddeder, ve bu reddediş duygu düzleminde ona Angst olarak geri döner. Egonun duygusal atomizminden doğan Korku bütün bir insanlık ile olumsuz, yadsıyıcı bir ilişkiye anlatım verir. Bu düzeye dek Yalnızlık Suçtur.

Ya da, başkasının istencinde kendini bulamamadır: Özgürlüğün yitişidir.
Ve başkasının duygusunda kendini bulamamadır: Sevginin yitişitir.

Kierkegaard'ın sözünü etttiği Yalnızlık ilkin kendinde bütünüyle normal, giderek zaman zaman istenebilir bir durumdur, tıpkı Korkunun da doğal olduğu ölçüde yaşamın zorunlu bir bileşeni olması gibi. Ama varoluşsal Yalnızlık salt bir dinlenme, bir gevşeme durumu değildir. Benin kendinde sonsuzluk, sınırsızlık duygusunun yitişi, ona yabancı bir ben-olmayan tarafından kuşatılmasıdır. Bu kuşatıcı duygu hiç kuşkusuz Sevginin tam tersidir, ve yabancı olana karşı duygu Nefrete yakındır.Egonun sınıra karşı, olumsuzlanmaya karşı, başkasına karşı tutumu yokediciliktir çünkü kendisi başkada kendi yokuluş gözdağını duyumsar. Yalnız bireyin yitirdiği ya da bulamadığı şey varoluşta olması gereken anlam ve değerdir. Bunun yerine, bütün bir varoluş ona yabancı, bilinmeyen birşeydir. Daha sonra bu başkalık "cehennem," "eksi imi" gibi eğretilemeler ile de anlatılacaktı.

Edvard Munch, "Çığlık" (1893).

İnsan doğası nihilizme göre içgüdüseldir. Modern toplumda içgüdünün aldığı biçim saldırganlık biçimidir. Sartre "Başkası cehennemdir" gibi birşey der. Marcel "Başkası benim için salt bir olumsuzluk imidir, bir eksi imidir," der. Varoluşçuluğun insan özünü reddetmekten başka bir tözü yoktur çünkü öz reddedilen varoluşun kendisinin bir türevidir. Varoluşçu mantık yalnızca göreciliğin bir başka biçimini sunar.

İnsan Özü bakış açısından herşey başka türlü görünür. Ancak özü olan bir varlık kendinin nedeni, e.d. özgür, değerli, onurlu, anlamlı olabilir.

Kuşkucu usun belirlenimsizlik saplantısı bütünüyle tutarlı olarak korku, umutsuzluk, yokoluş, nefret vb. kavramları ile elele giderken, öte yandan bu belirsizlik ile karşıtlık içinde, belirlenim Spinoza’nın ona verdiği ‘tözsel’ biçiminde bile olsa kamutanrıcı bir iyimserliğe koşut giderken, Hegel’de insanın özgür olma yeteneğine, gücüne, ve istencine duyulan saltık güvende anlatımını bulur. Varoluşçu bakış açısı için insan özsel olarak güvenilmez, tehlikeli, giderek yokedici bir varlıktır. İnsan özsel olarak nefret eder. Avrupa’nın bütün bir yıkımlar tarihi karşısında, modern dönemde de sergilemeyi sürdürdüğü çıplak barbarlıklar karşısında, bu kinizm anlaşılabilir birşeydir. Ama bu pozitivizmdir, insan gerçeğini kaba saba insanın olgularından çıkarsamaktır.

Belirlenimin insan doğası açısından eytişimi kuşkuculuğun karşıt yönüne bakar. Bilinen, anlaşılan bir dünya karşısında insanın duygusal yapısı endişeye, korkuya, ya da büyük korkuya değil, ama tersine güvenliğe, mutluluğa ve sevinç duygusuna eğilimlidir. Ancak bilinmeyen, anlaşılmayan şey bir endişe ve ürkü kaynağı olabilir.

Özsüz, salt fenomenal bir insan doğası, belirlenimsiz seçmelerden oluşan bir insan özgürlüğü hipotezi kuşku, kaygı, kötümserlik, değersizlik, anlamsızlık kavramlarının destek noktasıdır. Nietzsche Hıristiyan ahlak görünüşü altında insanın moral yetisinin kendisine, içsel özgürlüğe, insan Duyuncuna saldırmada bir sorun görmedi ve bunu sözde üst-insanının bakış açısından yaptı. Düşmanlık, saldırganlık, giderek şiddetin doğrulanması özellikle Heidegger ve Sartre gibi daha gözükara varoluşçu yazarlar arasında sık görülen bir durumdur, çünkü reddedilen Logos ve Erosun yeri bilinçsiz dürtüler tarafından doldurulur. Bir zamanlar varoluşçu Marxizm diye bir akım bile türemişti. Gerçekte burada özgürlük yitmiş, yeri başına buyrukluk ve keyfilik tarafından, özenç tarafından alınmıştır, çünkü İstenç yoktur. İstenç sözde seçme" özgürlüğü değil, ama iyi, doğru ve güzel olanı isteme özgürlüğüdür. Varoluşçu yazarların temaları arkaik-despotik kültürlerden kalan artıklar çevresine, bilinçsiz etmenler, dürtüler, itkiler, giderek içgüdüler çevresinde örülür.

Angst doğadan duyulan bir korku değil ama doğanın da arkasında yattığından kuşkulanılan belirsiz, giderek gözdağı verici bir özneden, bir tür kendinde-şeyden doğan bir korkudur. Varoluşçuluk Hıristiyan Tanrının, Schiller'in "Seven Baba"sının öldüğünü duyurmuş, ama onun yerine gizli, bilinemez, korkutucu bir Özne yaratmıştır.

Varoluşçu belirlenimsizlik, özsüzlük tasarımı Sartre’da seçim yapmadaki belirsizlik karşısında duyulan ‘bulantı’ ile bağlanır. Özsüzlük, belirlenimsizlik ‘seçme özgürlüğü’ denilen tutumun kendisini boşa çıkarır ve edimsel varoluşu hiçbir yolda seçilmemiş bir biçime indirger, bir hiçliğin üzerine temellendirir. Heidegger’de endişe bireyin hiçlik / yokluk ile karşı karşıya kalması ve özgür seçimini aklamada hiçbir ölçüt (değer, saltık) bulamayışını anlatır. Kierkegaard’ın kendisi sonunda gereksindiği belirlenimi bir ‘‘inanç sıçrayışı’’ ile ulaştığı Hıristiyanlıkta bulur. Ve onunla özsel olarak aynı çizgide yazan Nietzsche ise, tersine, Hıristiyanlığı zayıflığın anlatımı olarak görür. Üst-insan olma isteği bu zayıflığa tepki, böylece zayıflığın kendisidir.

Bu kuşatılmışlık, bu köşeye sıkıştırılmışlık çalışan insanın, düşünme şansı olmayan, kendini kendi doğası içinde tanıma şansı olmayan insanın modern yazgısı ile tutarlıdır. Varoluşçuluk tüm kötümserliği ile modern kitle toplumunun ruhsal durumuna anlatım verir, ve kolayca duygudaşlığını kazanacağı genişçe bir bilinç alanı bulur. Usu eşit ölçüde reddeden pozitivizm duyunçsuzluğun eline oynar. Kurumsallaşmış / pozitif din ikiyüzlülüğün şaka olmadığını duyumsatır. Yalnızca özdekçilik böylesne özdeksel varoluşa eksiksiz bir dünyasallık, tensellik, bencillik tutkusu ile sarılır.

Varoluşçu ona Sevgiyi unutturan böylesine anlamsız bir toplumdan yüz çevirmede gene de insana ait bir soyluluk, bir değer gösterir.

Kültür kendini ancak ona verili olanı dolaysızca alarak ve onu yeniden üreterek sürdürebilir. Bu kültürel süredurum yalnızca kendini yinelemekten oluşur ve törel eğitim bir alışkanlığın sürdürülmesine indirgenir. Varoluşun daha büyük olabileceği düşünülmez. Bu alt kültür, henüz insan gelişiminin yetersiz bir basamağında duran kültür kendi payına kuşkuculuğun, irrasyonalizmin, nihilizmin saçma öz-güvenini besler, insanlığın en düşük düşüncelerinin ciddiye alındığı yanılsamasını yaratır.

Geliştiriliyor.