İdea Yayınevi / Yaşamöyküleri
site haritası
 

Goethe İçin Bir Yaşamöyküsü (1749-1832)

 
 
 
 
1749

JOHANN WOLFGANG VON GOETHE 28 Ağustos 1749’da Kutsal Roma İmparatorluğunun bir kenti olan Frankfurt am Main’de doğdu. Babası Johann Kaspar Goethe (1710-1782) ve annesi Katharina Elisabeth Textor (1731-1808) orta sınıfa aittiler. Anne belediye başkanının kızıydı. Kuzey Almanya kökenli olan baba ise Kraliyet danışmanlığı yapan bir tüze doktoruydu (Dr. jur. und Kaiserlicher Rat, ohne Amt). Büyük bir kitaplık ve bir resim galerisi oluşturan, İtalya yolculuk anılarını İtalyanca’da yazan, yerel sanatçıları korumayı sürdüren Johan daha sonra kamu yaşamından çekilerek kendini sağ kalan iki çocuğunun, Johan ve Cornelia’nın, eğitimine verdi. Genç Goethe’nin ilk on altı yılı aşağı yukarı bütünüyle evde geçti.
18'inci yüzyılda Frankfurt  

 


  1750
7 Aralıkta kızkardeşi Cornelia Friderike Christiana doğdu. Daha sonraki yıllarda doğan dört kardeşi küçük yaşta öldü.

1755
Babasının gözetimi altında özel eğitimi başladı. Latince ve Yunanca öğrendi.  Özyaşamöyküsünde 1 Kasım Lizbon depreminin etkisi altında yaşadığı dinsel duygularından söz eder. (Dichtung und Wahrheit, 1. Kitap). 

Goethe Haus (Goethe Evi). Johann Wolfgang Goethe bu evde
doğdu, Frankfurt am Main, Almanya.
   

 


 

1756
Yedi Yıl Savaşları (1756-63) patlak verdi. (Bu Fransız Devriminden önce büyük Avrupa güçlerinin katıldığı son savaştır—Fransa, Avusturya, Saksonya, İsveç ve Rusya bir yanda, Prusya, Hannover, ve Büyük Britanya öte yanda olmak üzere. Sorun sömürgelerle, Kuzey Amerika’nın ve Hindistan’ın denetimi ile ilgiliydi. Savaşı Prusya ve bağlaşıkları kazandı. Prusya bir Avrupa gücü olarak ortaya çıkarken, İngiltere ilk kez bir dünya gücü olarak tanındı.) 

18'inci yüzyıl Prusya askerleri    

 


 

1758
İlk Fransızca ve çizim derslerini almaya başladı.

1759
Yedi yıl savaşları sırasında Frankfurt Fransız askerleri tarafından ele geçirildi ve Fransız kent komutanlarından Grafen Thoranc Goethe’nin büyükbabasının evine karargah kurdu. Bu sıralarda küçük Goethe komutan için çalışan ressamları seyreder ve sık sık Junghof Fransız tiyatrosuna giderdi (DuW, 3. Kitap). 

Goethe'nin Weimar'daki bahçeli evi.    

 


 

1762
İngilizce ve İbranice öğrenmeye başladı. Babası için ilk elyazması şiir derlemi.

1763 
Yedi Yıl Savaşlarının ve işgalin sonu. Konfirmasyon (dinsel topluluğa katılış). İlk piyano dersleri. 14 yaşına girmesinden birkaç gün önce Goethe Frankfurt’ta yedi yaşındaki Mozart’ın bir konserini dinledi. Gretchen için ilk, tarihsel, gizli aşk.

1765 
30 Eylülde Frankfurt’tan ayrılan Goethe babasının isteği üzerine tüze eğitimi görmek için Leipzig’e gitti.

Goethe ve Schiller    

 


 

1765
Leipzig bir fuar ve tecim kenti olarak Frankfurt’u çoktan gerilerde bırakmıştı. Goethe için Frankfurt’tan Leipzig’e değişiklik kültürel bir şok oldu. Dil, giyiniş, yaşam biçimi, tümünde de eski bir dünyadan gelmiş biri gibiydi. Hızla kendini çevreye uydurdu.

"Der gewöhnliche Spaziergang in Leipzig," Leipzig'de 18'inci yüzyılda başlıca gezinti yeri.    

 


 

1766
Goethe’nin kendisi tüze değil ama ‘Schönen Wissenschaften,’ güzel bilimler, dediği diluzluğu ve yazın üzerine çalışmayı istiyordu. Orada yeni-klasisist Johann Christoph Gottsched (1700-66) ile tanıştı ve günün en önemli şairi olan Christian Fürchtegott Gellert (1715-69) ile çalıştı. Ayrıca ressam ve yontucu Adam Friedrich Oeser (1717-99) ile tanıştı ve Ernst Wolfgang Behrisch (1738-1809) ile dostluk kurdu. İkinci yarıyılın sonlarında Goethe tüze için ilgisini yitirdi. Anna Katharina (‘Käthchen’) Schönkopf’a (1746-1810) aşık oldu (DuW, 6.-8. Kitaplar), ve ‘‘beni sevindiren ya da kederlendiren herşeyi bir tabloya ya da bir şiire’’ dönüştürmeye başladı. Bir yıl sonra Leipzig'de Liederbuch Annette yazıldı. 

Anna Katharina Schönkopf (1746-1810) (Käthchen Schönkopf Leipzig Goethe anıtının sütun altlığı üzerinde.)    

 


 

1768-69
Käthchen Schönkopf ile ilişki bozuldu. Ağır bir hastalıktan ötürü Frankfurt’a geri döndü. Annesinin bir yakını olan Moravyalı Susanna Katharina von Klettenberg (1723-74) ile karşılaşma sonucunda hermetik ve pietist düşüncelerden etkilendi (DuW, 8. Kitap). Gizemci kadın daha sonra Wilhelm Meisters Lehrjahre’de (1795-1796) der ‘schönen Seele’ (‘güzel ruh’) için model olurken, simya ve astroloji konusunda öğrendikleri Faust’ta kendilerini gösterir.

Schönen Seele..    

 


 

1770
Tüze eğitimi tamamlamak üzere Mart ayında Straßburg’a gönderildi. Sesenheim’da Friederike Brion’a (1752-1813) aşık oldu (Sesenheimer Lieder). Beş yaş büyüğü olan Johann Gottfried Herder (1744-1803) ile tanıştı. Sturm und Drang yandaşları Johann Heinrich Jung-Stilling (1740-1817), Heinrich Leopold Wagner (1747-79), ve Jakob Michael Reinhold Lenz (1751- 92) ile birlikte oldu. Mailied ve Willkommen und Abschied bu sıralarda yazıldı.

‘‘Alman yazınının yoksulluğunu gizleyen perdeyi parçalayan’’ kişi olarak betimlediği Johann Gottfried Herder ile karşılaşması Goethe’nin yaşamında dönüm noktası oldu.

Herder.    

 


 

Lessing, Hamann, Herder, Novalis, Hölderlin, Schlegel kardeşler, Tieck, Brentano, Grimm kardeşler, Schelling, Fichte, Hegel, Beethoven, Schumann, Schubert, Mendelssohn ... Salt böyle adların sıralanması bile Goethe ve Schiller’in erken yapıtlarında anlatımını bulan Romantik tinin yaratıcılık savını doğrulamak için yeterli olmalıdır.

Goethe ve Schiller.    

 


 

1771
Tüze eğitimini tamamlayarak ‘licentitatus juris’ derecesi ile Frankfurt’a geri döndü. Weimar’a gitmeden önce dört yıl orada kaldı. Bu süre içinde avukatlık yaptı. Aynı yıl ilk önemli çalışmasına, onaltıncı yüzyıl hırsız-şovalyesi Götz von Berlichingen’in kişiliğinde bireyseli kutlayan yapıtına başladı.  

Goethe, Schiller, Alexander and Wilhelm von Humboldt Jena'da, yklş. 1797.    

 


 

Frankfurter Gelehrten Anzeigen yayıncısı Johann Heinrich Merck (1741-1791) ile tanıştı ve birlikte çalışmaya başladı. Bu dönemde Goethe Sturm und Drang’ın başlıca temsilcisi idi ve devimin eleştirel dergisi Frankfurter gelehrten Anzeigen için kitap eleştirileri yazma işini üstlendi.

Goethe Almanya'da Aydınlanmaya bir tepki olarak ortaya çıkan ve Romantizmin önemli bir hazırlayıcısı olan Sturm und Drang deviminin başlatıcılarından biri olarak kabul edilir. Sturm und Drang yeğin öznelliği vurgulayan bir Alman yazın ve müzik akımıdır. Aydınlanmanın sözde ussalcılığına karşı usun sınırlarını vurgular ve insanın iyi ve kötü arasında ayrım yapabilmesine karşın duygusal doğasından ötürü usdışı davranışa itilebileceğini kabul eder.

Sözel olarak Fırtına ve Dürtü anlamına gelmesine karşın İngilizce'ye sık sık Fırtına ve Gerilim (Storm and Stress) olarak çevrilir. "Fırtına" doğanın sanatçıyı esinlendirmedeki yüce gücünün rolünü vurgular; "dürtü" ya da "gerilim" ise doğada bulunan kaynaşmayı anlatmada heyecanların rolünü vurgular.

Darmstadt.    

 


 

1772
Wetzlar’da Charlotte Buff (1753-1828) ile tanıştı ve onun dostu Johann Georg Christian Kestner ile nişanlı olduğunu keşfetmeden önce aşık oldu (DuW, 12. Kitap). Genç Werther’in Acıları bu aşkın şiirsel anlatımıdır.

Mahomets-Gesang (yazılış: 1772-73; basım: 1774).

Charlotte Buff (1753-1828, Hanover) Goethe'yi reddetti ve bir diplomant ve sanat kolleksiyoncusu olan Johann Christian Kestner
ile evlendi. Goethe'nin Genç Werther'in Acıları'nda Lotte karakteri bölümsel olarak Charlotte Buff'u yansıtır.

   

 


 

1773
İlk Sturm und Drang yapıtı olan Geschichte Götz von Berlichingen mit der eisernen Hand dramatisiert (Demir elli Götz von Berlichingenin Tiyatrolaştırılmış Tarihi) yayımlandı (beş sahne, düzyazı).

Urfaust, Prometheus, ve Mahomet üzerine çalışmalar.

Götz von Berlichingen'in Anıları'nın 1731 yayımı.    

 


 

1774
Friedrich Gottlieb Klopstock (1724-1803) Frankfurt’ta Goethe’yi ziyaret etti. Goethe Johann Georg (1740-1814) ve Friedrich Heinrich (1743-1819) Jacobi kardeşleri Düsseldorf’ta ziyaret etti.

Aralık ayında Frankfurt’ta Carl August von Sachsen-Weimar-Eisenach (1757-1828) ile ilk buluşma (DuW, 15. Buch). Anna Elisabeth (»Lili«) Schönemann (1758-1817) ile nişanlandı.

Modern Düsseldorf.    

 


 

1775 paskalyasında Goethe Frankfurtlu bir bankerin kızı olan Lili Schönemann ile nişanlandı. Ama aile ve çevre uyumsuzlukları nedeniyle ve ayrıca kendi yaşam planları ile bağdaşmayacağı kaygısı Goethe'yi Ekim ayında nişanı bozmaya götürdü ve 18 yaşında olan Dük Karl August'un daveti üzerine Weimar'a gitti.

Goethe'nin Leipzig'deki sevgilisi Lili Schönemann (1758-1817). Goethe ile 1775'te nişanlandı.    

 


 

1774
Die Leiden des jungen Werthers, 
‘Leipzig, in der Weygandschen Buchhandlung. 1774.’ 

Roman Goethe’nin Charlotte Buff ile ilişkisi üzerine kuruldu. Dört hafta içinde ‘‘sanki bir uyurgezer tarafından’’ yazıldı. Werther ve bir yıl önce yayımlanan Götz Sturm und Drang (Fırtına ve Gerilim) olarak bilinen yazınsal devimi başlattı. Tüm Avrupa’da yapıtlara öykünmeler görünmeye başladı ve Werther’in giysileri bile moda oldu. Uzun bir süre boyunca Goethe ‘‘Werther’in yazarı’’ olarak tanındı.

Genç Werther'in Acıları'nın başlık sayfası    

 


 

1775
Eylül ayında Frankfurt’ta 16 yaşındaki Anna Elisabeth Schönemann (1758-1817) ile nişan bozuldu (DuW, 16.-20. Kitaplar); Grafen Stolberg ve Kurt von Haugwitz ile Mayıs-Temmuz aylarında ilk İsviçre gezisine çıktı. Urfaust tamamlandı. Egmont üzerine çalışma başladı.

Dük Carl August Goethe’ye Weimar’a gelmesi çağrısında bulundu.

1776
Dük ile yakın dostluk kuran Goethe Weimar’da kalmaya karar verdi. Aynı yıl küçük dükalığın yurttaşlığına kabul edilerek yönetsel görevler üstlendi. Goethe dostları tarafından sanatsal yeteneklerini terk etmekle suçlandı, ve çok geçmeden zamanı devlet görevleri ile öylesine doldu ki, izleyen on yıl içinde yazı yazacak zaman bulamaz oldu. Kısa bir süre içinde küçük Weimar devletinde mahkumların yargılanması, savaş ve maliye komisyonlarının başkanlığı, yollar, madenler ve ormanların yönetimi gibi görevlerin tümünü üstlendi. 1782’de soyluluk sanı (‘von’) ile onurlandırıldı.

Goethe devlet görevlerini büyük başarı ile yerine getirmesine karşın, onları sonraları ‘‘yaratıcı gücümü ağır bir biçimde rahatsız eden,’’ kendisini sanattan ayıran ‘‘korkunç bir hastalık’’ olarak pişmanlık ile andı.

Karl (ya da Carl) August von Sachsen-Weimar-Eisenach (1757-1828)    

 


 

1776
Goethe Leipzig’e bir yolculukta Corona Schröter’i (1751-1802) Weimar’a çağırdı. Schröter Iphigenie’de rol aldı. 

Leipzig'de eski bir konuk evi ve lokanta. Ünlü ve yetenekli bir şarkıcı ve oyuncu olan Corona Schröder 1801-2’de burada yaşadı. 1802’de 51 yaşında öldü.    

 


  1777
8 Haziranda kardeşi Cornelia öldü.
Tanrıbilimci Victor Lebrecht Plessing (1749-1806) ile ilk kez karşılaştı.

1778
Bayer ardıllık savaşı (1778/79) nedeniyle Herzog ile birlikte Berlin ve Potsdam’a yolculuk.

1779
Dük Karl August ile birlikte ikinci İsviçre yolculuğu.

1780
Torquato Tasso için ilk taslaklar.
Mineroloji üzerine çalışmalar.

Weimar'da Goethe'nin çalışma odası.    

 


  1782
Goethe Kaiser Joseph II tarafından ‘von’ sanı ile onurlandırıldı.
25 Mayısta babası öldü.
Mart-Nisan, Egmont tamamlandı. Wilhelm Meister üzerine çalışma sürdü.

1784
Spinoza’yı okumaya başladı.
Ilmenau’da maden ocağını açtı.
Evrim kuramında önemli bir bulgu olarak çene ara kemiğini (os intermaxillare) keşfetti.

1785
Jacobi dostu olarak gördüğü Goethe'ye Spinoza’nın öğretisi üzerine kitabını gönderdi.
Doğabilim, bitkibilim ve yerbilim çalışmalarını sürdürdü.

Kaiser Josep II. 1765 ve 1790 arasında Kutsal Roma İmparatoru ve 1780 ve 1790 arasında Habsburg topraklarının egemeni.

   

 


 

1786
Devlet görevlerinden kurtulmak için Möller adlı bir tecimci kılığında ilk İtalya yolculuğuna çıktı. Orada yirmi iki ay kaldı, ve yaşadığı değişimi ‘‘kendimi yeniden bir sanatçı olarak buldum’’ sözleri ile anlattı. Klasik tin olarak gördüğü ‘‘soylu yalınlık ve dingin görkem’’in etkisi altında, ‘‘Yunan yontularında gördüğümüz gibi, yalnızca kalıcı durumlarla uğraşmaya’’ karar verdi. Sağlıklı klasik hastalıklı romantiği yendi, Sturm und Drang dönemi gerilerde kaldı. Böyle bir esinle, aralarında Iphigenie auf Tauris, Torquato Tasso, ve Egmont da olmak üzere, daha önceden başladığı birçok kitabı yeniden işledi ve tamamladı. 

1787
Egmont tamamlandı.
Şubat-Haziran aylarında Napoli ve Sicilya yolculuğu. Ressamlar Philipp Hackert (1737-1807) ve Christoph Heinrich Kniep (1748-1825) ile tanıştı. 17 Nisanda Palermo botanik bahçesinde kök-bitki ilkesini keşfetti (tüm bitki bölümlerinin kökensel özdeşliği).

Goethe Roma seferinde.    

 


 

1788
23 Nisanda İtalya’dan Weimar’a geri döndü. Yolculuk onu on iki yıldır sevdiği Charlotte von Stein’dan ayırmıştı. Weimar’da şok yaratan bir davranışla, genç bir fabrika işçisi olan Christiane Vulpius’u evine aldı. Weimar tarafından onaylanmayan bu ilişkinin sürmesi Goethe ve Christiane arasındaki bağlılığa tanık olduğu gibi aynı zamanda Goethe’nin yakın çevresinden uzaklaşmasına yol açtı. Goethe Christiane ile 18 + 10 = 28 yıl birlikte yaşadı.

Faust ve Tasso üzerine çalışmalarını sürdürdü. Römische Elegien üzerine çalışma başladı.

Jena Üniversitesinde tarih profesörlüğüne atanmasına destek olduğu Friedrich Schiller ile ilk karşılaşma.

Schiller.    

 


 

1789
25 Aralıkta oğlu Julius August Walther doğdu. Christiane’den doğan beş çocuğundan yalnızca August sağ kaldı (1830’da  Roma’da öldü).

Eğitimci ve devlet adamı Wilhelm von Humboldt (1767-1835) ile tanıştı.

Torquato Tasso tamamlandı. Yapıt İtalyan şairi Torquato Tasso (1544-95) örneğinde yaratıcı birey ile toplum arasındaki çatışmayı işler. Dünyada başarısızlığa uğrayan Tasso şiirde avunç bulur. 

Weimar'da park.    

 


 

1790
Mart-Haziran aylarında ikinci İtalya yolculuğu (Venedik).

Faust, bir Fragman yayımlandı.

Newton’un optik kuramlarını çürüten Farbenlehre üzerine çalışma başladı.

1791
Weimar’da saray tiyatrosunun ve kütüphanelerin yönetimini üstlendi (1817’ye dek).

1792
Ağustos ve Kasım arasında Karl August ile birlikte Prusya ordusunun devrimci Fransa ordusuna karşı seferine ve 1793’te Rhine seferine katıldı. Olayları Campagne in Frankreich 1792 ve Belagerung von Mainz’de  (Mainz Kuşatması) betimledi ve bu iki çalışma birlikte 1822’de yayımlandı. 

1793
Üçüncü çocuğu, Caroline, doğumundan 13 gün sonra öldü.

Herzog’un dileği üzerine Mainz kuşatmasına katıldı. Orada Fransız Devrimci askerlerinin yardımıyla bir Jacobin cumhuriyeti kuruldu.

Goethe'nin Weimar'daki evi.    

 


 

1794
Schiller (1759-1805) ile dostluğu başladı. Goethe o sıralar yeni ün kazanmaya başlayan Schiller’i her bakımdan kendi karşıtı olarak görüyordu. Ama Schiller ondan 1794’te başlatmakta olduğu yeni bir dergiye katkıda bulunmasını istediği zaman bunu sevinerek kabul etti. Kısa bir süre içinde genç şairin 1805’teki ölümüne dek sürecek bir dostluk başladı.

1794’te daha önce dergisinde şiirlerini yayımladığı Friedrich Hölderlin (1770-1843) ile tanıştı. Schelling ve Hegel’in yakın arkadaşları olan Hölderlin bugün en büyük Alman şairlerinden biri olarak kabul edilir. Yunanca’dan çeviriler de yapan Hölderlin, ondan önce ve ondan sonra hiç kimsenin yapamadığı şeyi, klasik Yunan düzyazısını Alman diline uyarlamayı başardı.

Schiller buz üzerinde kayıyor, 1862 tablosu.    

 


 

1795
Schiller ile birlikte Xenian’ı yazdı.

Bu yıllarda, büyük ölçüde Goethe’nin gözetimi altında, Jena Üniversitesi Almanya’da felsefe ve bilim çalışmalarının büyük özeği oldu. Johann Gottlieb Fichte, Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, ve Georg Wilhelm Friedrich Hegel 1790’ların önemli bir bölümünü Jena’da geçirdiler. Goethe’nin kendisi sık sık Jena’yı ziyaret ederek felsefe, bilim ve yazın üzerine konferanslara ve tartışmalara katıldı. Jena’daki bu yoğunlaşma Prusya’nın 1806’da yenilgisinden sonra dağıldı, ve Goethe’nin genç romantik kuşak ile gevşek bağları daha da zayıfladı. Napoleon’a duygudaşlığı, sanatın politikadan ayrılığı üzerinde diretmesi, kuraldışı toplumsal ve dinsel tutumları Goethe’yi sürekli artmakta olan hayranlarından uzaklaştırdı.

Schelling Goethe’yi Naturphilosophie üzerine yazıları ile etkiledi. Goethe’nin ‘‘Weltseele/Dünya Ruhu’’ başlıklı şiiri Schelling’in ‘‘Von der Weltseele’’ başlıklı yazısı tarafından esinlendirilmiştir. İlk karşılaşmalarında Goethe 49, Schelling 23 yaşındaydı.

Friedrich Schiller    

 


 

1796
August Wilhelm Schlegel (1767-1845) ile tanışma.
Wilhelm Meisters Lehrjahre tamamlandı. Bir gelişim ve eğitim romanı olan yapıt klasik yaşam idealini betimler: Bireyin toplumun bir üyesi olarak eğitimi.
Hermann und Dorothea başladı.

1797
Estetikçi ve şair Friedrich Schlegel (1772-1829) ile tanışma.
Üçüncü İsviçre yolculuğu.
Hölderlin ile son buluşma.

1798
Novalis A. G. Schlegel ile birlikte 29 Martta Weimar’da Goethe’yi ziyaret etti. Ertesi yıl, 21 Temmuz’da yine Weimar’da Ludwig Tieck (1773-1853) ile birlikte Goethe ile görüştü.

Johann Christian Friedrich Hölderlin (1770-1843).    

 


 

1798
Novalis A. G. Schlegel ile birlikte 29 Martta Weimar’da Goethe’yi ziyaret etti. Ertesi yıl, 21 Temmuz’da yine Weimar’da Ludwig Tieck (1773-1853) ile birlikte Goethe ile görüştü.

Propyläen, Eine periodische Schrift, ilk sayısı çıktı. Dergi Schiller tarafından çıkarılan Die Horen ile birlikte Weimar Klasisizminin görüşlerinin sözcülüğünü üstlendi.

Friedrich von Hardenberg (Novalis, 1772-1801) 1798’de Romantik şiir okulunu kurdu.

Goethe Mayıs sonunda: Friedrich Wilhelm Joseph Schelling (1775-1854) ile tanıştı.

Novalis, Georg Philipp Friedrich Freiherr von Hardenberg (1772-1801).    

 


 

1799
Johann Ludwig Tieck (1773-1853) ile tanıştı. 18’inci yüzyıl Aydınlanması üzerine parodiler de yazan Tieck Shakespeare üzerinde yoğunlaşan kısır bir dönemden sonra yaratıcılığını yeniden kazandı ve Almanya’nın yazın sanatında Goethe’den sonra yaşayan ikinci büyük yetke olarak kabul edildi.

Schiller Jena’dan Weimar’a taşındı; Yüksek Klasik (Hochklassik) denilen dönemin başlangıcı.

1800
Faust, ikinci bölüm üzerinde çalışma (Helena sahneleri)

Johann Ludwig Tieck (1773-1853)    

 


 

1801
Haziran-Ağustos, Pyrmont, Göttingen, Kassel yolculukları.

1802
Corona Schröter Ilmenau’da öldü. Aralık ayında doğan kızı Kathinka üç gün sonra öldü. 1795’ten bu yana mektuplaştığı besteci Carl Friedrich Zelter (1758-1832) tarafından Weimar’da ilk ziyaret.

1803
Jena’da Herder ile birlikte kaldı. 18 Aralıkta Herder öldü.

1805
9 Mayısta Schiller’in ölümü ile Goethe ‘‘varlığının yarısını yitirdi.’’

"Bilim Kenti" olarak bilinen Modern Jena.    

 


 

1806
Goethe 19 Ekimde Christiane ile evlendi.

Kutsal Roma İmparatorluğunun sonu; Napoleon orduları Jena’da Prusya ordusunu yendi.

Jena ve Auerstädt çarpışmalarının arkasından 14 Ekimde Weimar Fransızlar tarafından ele geçirildi ve yağmalandı; Christiane Goethe’nin yaşamını kurtardı.

Bettina Brentano ile Weimar’da ilk karşılaşma. 

1807
Wilhelm Meister üzerine çalışma başladı, kitap 1829’da tamamlandı.

Jena Savaşı, 1806. Birinci Reichın sonu.    

 


 

1808
Faust. Der Tragödie erster Teil.

13 Eylülde annesi öldü.

2 Ekimde Erfurt’ta, 6 ve 10 Ekimde Weimar’da Napoleon ile görüştü. Goethe’nin gözünde Napoleon hiç kuşkusuz Fransız devriminin komutanı ve ülkesinde sivil toplum denilen yeni bir düzenin, ‘Code Napoleon’un yaratıcısı idi. İnsanlara eşitlik ve özgürlüğü zor ve şiddet yoluyla kabul ettirmeye çalıştı. Goethe Napoleon’u uygarlığı Slavlara karşı savunan bir eylem adamı olarak da gördü.Werther’i yedi kez okuduğunu söyleyen Napoleon Goethe’ye onur lejyonu madalyası verdi. Sonuçta, Goethe kendini ülkelerini seven ve Fransız İmparatorunu Fransız olmayan her ulus için bir gözdağı olarak gören tüm Almanlar ile çatışma içine düşürdü.

Napoleon Bonaparte (Jacques-Lois David tarafından; ayrıntı).    

 


 

1809
Farbenlehre üzerine çalışma; Die Wahlverwandtschaften (Seçici Eğinimler).

1810
Farbenlehre tamamlandı. Goethe son beş yılı boyunca harcadığı emeğin ürünü olan Renkler Kuramını en önemli çalışması olarak gördü.

1811
Aus meinem Leben. Dichtung und Wahrheit, birinci bölüm çıktı. Özyaşamöyküsü 1812, 1814, 1831 yıllarında çıkan üç bölüm ve ölümünden sonra 1833’te yayımlanan beşinci bir bölüm ile tamamlandı.

Goethe'nin simgesel nitelikler ile ilişkilendirilmiş simetrik renk tekerleği (1809).

   

 


 

1812
Ludwig van Beethoven (1770-1827) ile tanıştı.
Goethe’nin Beethoven konusunda dostu Karl Friedrich Zelter’den duyduklarına dayanan yakın bir bilgisi vardı. Ama 1810 yazında şairin yapıtlarını seslendirme ve bir Egmont müziği yazma düşüncesini Beethoven’a açan kişi bir başka dostu, Bettina von Arnim’dir. Goethe daha sonra 19 Temmuz 1812’de Beethoven ile buluşur. Bir kaç gün süren bu birliktelik sırasında Goethe müzisyenden kendisine piyano çalmasını ister. Ve Beethoven Goethe’nin dileğini yerine getirir. Ve Goethe ‘‘Er spielt köstlich/Nefis çaldı’’ der.

Yaygın olarak bilinen bir öyküye göre birlikte bir gezintileri sırasında karşılaştıkları Düşes Maria Ludovica’ya Goethe’nin yerlere dek eğilerek selam vermesine karşın cumhuriyetçi Beethoven bilinçli olarak kısa bir selam ile geçer. Öykü Bettina von Arnim’in 1832 tarihli bir mektubundan kaynaklanır ve daha öte doğrulanmadığı için bir mitten daha öte bir anlamı yoktur. Goethe’nin müzik anlayışı Viyanalı usta ile ilişkisinden ötürü herhangi bir yolda değişmiş ya da derinleşmiş değildir. Gero von Wilpert’in yorumu ile, ilişkileri birbirlerini sanatlarının en ince yanlarında izleyebilmelerinin olanaksızlığından doğan büyük bir karşılıklı saygıya, ve tüm anlayış ve değerbilirliğe karşın giderilmesi olanaksız kişisel ayrımlardan doğan büyük bir hoşgörüye dayanıyordu.

Dichtung und Wahrheit, ikinci bölüm çıktı.

Ludwig van Beethoven (1770-1827)     

 


 

1814
Dichtung und Wahrheit, üçüncü bölüm çıktı.

1814/15
Rhein, Main ve Neckar gezileri;

Marianne von Willemer (1784-1860) ile arkadaşlık;

West-östlichen Divan üzerine çalışma.

Batı-Doğu Divanı.    

 


 

1815
Viyana Kongresi ,1815. Napoleon Savaşlarından sonra Avrupa’nın sınırları Viyana Kongresi tarafından çizildi. Dönemin beş önemli gücü Avusturya, Prusya, Rusya, İngiltere ve Bourbon Fransası tarafından belirlenen düzenleme 40 yıl sonra bozuldu.

Napoleon Waterloo’da son kez yenildikten sonra, St. Helena adasına sürüldü. Sachsen-Weimar-Eisenach Viyana Kongresi kararına göre büyük dükalık oldu ve Goethe devlet bakanlığına atandı. 

Viyana Kongresi, 1815.    

 


 

1816
6 Haziranda karısı Christiane öldü.

1819
West-östlicher Divan tamamlandı. Goethe’nin 20 ciltte toplanan yapıtlarının yayımı tamamlandı.

1821
Wilhelm Meisters Wanderjahre ilk derlemi çıktı (2’nci derlem 1829’da).

Goethe.    

 


 

1823
Johann Peter Eckermann’ın (1792-1854) Weimar’a ilk yolculuğu; Goethe Eckermann’ı Weimar’da kalmaya ikna etti. Eckermann Goethe’nin 1827-1842’de 60 cilt olarak yayımlanan yapıtlarının 41-60’ıncı ciltlerinin yayıma hazırlanmasını üstlendi (Friedrich Wilhelm Riemer ile birlikte). Eckermann ayrıca Goethe ile 1823’den başlayan söyleşilerini yayımladı (Gespräche mit Goethe in den letzten Jahren seines Lebens 1823-1832).

Johann Peter Eckermann (1792-1854)    

 


  1824
Schiller ile mektuplaşmanın yayıma hazırlanışı.

1825
Faust ikinci bölüm için çalışma.

1826
Helena-Sahnelerinin tamamlanışı.

1827
6 Ocakta Charlotte von Stein öldü

Roman Zahme Xenien çıktı.

1828
14 Haziranda Carl August öldü. Briefwechsel zwischen Schiller und Goethe in den Jahren 1794 bis 1805, Bayern kralı Ludwig I’e adandı.

Faust. Der Tragödie erster Teil, Braunschweig’de Ulusal Tiyatroda ilk tam sahnelenişi.

1830
Büyük Düşes Luise’nin ölümü.

Faust I, birinci yayım, 1808    

 


 

1831
Faust, ikinci bölüm tamamlandı, elyazması ilk kez ölümden sonra açılmak üzere mühürlendi;

Dichtung und Wahrheit, dördüncü bölüm tamamlandı;

Eylül ayında Felix Mendelssohn’a bir mektubuna Goethe ‘‘Mein lieber Sohn ...’’ sözleri ile başladı.

Faust II, birinci yayım, 1832    

 


 

1832, 22 MART’TA GOETHE ÖLDÜ.

Weimar’da dükalık mezarlığında Karl August’un yanına gömüldü ve daha sonra Schiller’in mezarı da aynı yere taşındı.

Goethe’nin şiirleri, tiyatroları, romanları, denemeleri, sanat eleştirileri, özyaşamöyküsü kitapları yüzyıllar boyunca kuşakların hayranlığını kazandı. Goethe kaynakçası başka her yazar için derlenenden daha büyüktür. 1912 yılında, Goethe’nin yapıtları için 2660 beste bulunuyordu. Franz Schubert’in Goethe şarkıları Robert Schumann, Mendelssohn, Hugo Wolf, Richard Strauss ve başka birçoklarının şarkıları tarafından izlendi. Beethoven ‘‘Egmont’’ operasını besteledi. Hector Berlioz dramatik efsane ‘‘La Damnation de Faust’’u bestelerken, Franz Liszt dört ‘‘Mephisto Waltzes’’ yazdı.

Goethe daha 1700’lerin ikinci yarısı gibi erken bir tarihte modern insan karakterini şekillendirdi: Geleneksel olandan kopuşu ondan daha güçlü bir yolda anlatmak neredeyse olanaksızdır. Ama Goethe aynı zamanda modernleşmenin sorunlarına da yine kendi yaşamı ve yapıtı ile anlatım verdi: Bireyin yurttaş toplumunda yaşadığı yabancılık, politik umutsuzluk, duygusal yalnızlık. Goethe modernleşme sürecinde olan insanın ilk kez keşfetmeye başladığı anlam ve değer kavramlarını Sanat aracılığıyla tanımaya çalıştı. Nihilizmden kurtulamayan eğilimler dışında, insanın değerini tanıtlamada başarılı olduğunu tartışma konusu yapan yoktur. Ama eğer insan güzel sanattan daha çoğunun özlemi içinde ise, eğer daha çoğu için belirlenmiş ise, Goethe Sanatın Sevgi ile ve Bilgi ile bütünlenmesi gerektiğini, Schiller’in bütün insan dediği idealin ortaya çıkarılması gerektiğini de gösterdi. Tam bu bağlamda, ve zamanının ona yaltaklanmak için sanatı bilginin üzerine yükselten sözde ‘felsefecileri’ ile de karşıtlık içinde, Goethe bilgi üzerine, bilim üzerine çalışmalarını yaşam boyu süren çabasının en değerli yanı olarak görmede diretti. 

— Aziz Yardımlı

Weimar, Goethehaus.    
 
Aziz Yardımlı / İdea Yayınevi / 2014