İdea Yayınevi / Mantık Bilimi
site haritası  
 
Çözümlemeler / Aziz Yardımlı

HEGEL — MANTIK BİLİMİ (B)
Çözümlemeler 0012-0032
AZİZ YARDIMLI

 

Bu çözümlemede kullanılan paragraf numaraları için bkz. Science of Logic (Hegel.Net)

İkinci Yayıma Önsöz

012.1. Mantık Biliminin bu yeni açınımı yıllarca süren çalışmaya karşın henüz doyurucu değildir.
012.2. Yararlanılan ön gereç dışsaldı ve kurgul yan geliştirilmemişti.

013.1. Bu kurgul çalışma, düşünce alanını felsefi olarak sergileme en başından başlayan yeni bir girişim olmak zorundaydı; eski gereç önemli olsa da ölü kemiklerin düzensiz bir yığını gibiydi.

014.1. Düşünce biçimleri ilkin dilde sergilenirler.
014.2. Dil insana özgü herşeye — tüm imge ve tasarımlara bile — işlemiştir.
014.3. Dilde anlatılan herşeyde bir kategori gizlidir — karışık olsa bile.
014.4. Us tüm duyum, sezgi, istek, gereksinim, içgüdü vb.’ye yayılır ve onu bunları düşüncelere çevirir.
014.5. Us tüm dil belirlenimlerine de yayılmıştır.
014.6. Çin dilinin yeterince gelişmemiş olduğu söylenir.
014.7. Kavramları dilde anlatma konusunda Almanca’nın başka d iller üzerinde bir üstünlüğü vardır (kurgul sözcükler kapsar).
014.8. Felsefenin özel bir terminolojiye gereksinimi yoktur.
014.9. Anlam seçikliği gerekli olduğu ölçüde yabancı sözcükler anadile kabul edilebilir ve doğallaştırılır.

015.1. Dilde anlak soyutlamasının (Kuvvet = Kuvvet vb.) ötesine geçmek bilimsel düşüncenin gelişimi için önemlidir.
015.2. Doğal nesnelerin durağan olgusallığı bizi doğanın incelemesinde kategorileri yalıtmaya zorlar.

016.1. Tanıdık olmak bilinmek demek değildir.
016.2. Bu önsözün amacı bilimsel düşünmeyi ve ayrıca doğal düşünme ile bilimsel (kurgul) düşünme arasındaki ilişkiyi açımlamaktır. Mantıksal bilme üzerine genel bir düşünce verilecektir.

017.1. Kavram tasarımdan özgürleşmelidir  — Platon ve Aristoteles’in yaptıkları gibi.
017.2. Aristoteles: “Felsefi bilgi zorunluklardan sonra başlar ... Mısır’da matematiği rahipler geliştirdi.”

018.1. Kavramsal düşünmenin dışsal-tarihsel koşullarının olgunlaşması gerekir.

019.1. Aristoteles: “Biricik saltık olarak özgür bilim olan felsefe yararı için incelenmez ...”
019.2. Mantık Bilimi düşüncelerle tam soyutlukları içinde ilgilenir.

Tam soyutluk: Kavramda yalnızca kendisini düşünmeliyiz, başka hiçbirşeyi değil. Ancak bu arılık içinde Kavramı mantıksal ilişkileri içine sokabiliriz. Tasarım mantıksal öğe değildir, ve ancak dışsal, çağrışımsal ilişkilere yeteneklidir.

019.3. Bu nedenle Mantık bugün de yaşamın henüz somut sorunlarına girmemiş gençlere öğretilir.

020.1. Yaşamda kategoriler kullanılır.
020.2. İlkin evrensellikleri nedeniyle (kısaltmalar olarak).
020.3. Nesnel ilişkilerin belirlenmesinde ve bulunmasında kullanıırlar.
020.4. Gene de içeriğin kategoriler tarafından belirlendiği gözden kaçırılır.
020.5. Kategorilerin böyle kullanımı bilinçsizdir.
020.6. Tikel duygular vb. ile evrensel kategoriler karşılaştırılıyor.

021.1. Düşünceler (kavramlar) bize değil ama biz düşüncelere bağımlıyız.
021.2. Şeylerin özleri ya da doğaları kavramlarıdır ve bu ise yalnızca düşünce için vardır.
021.3. Düşüncemiz kendini şeylerin kavramlarına uydurmalıdır.

022.1. Düşüncemiz öznel ve şeylerin kavramları nesnel ise öznellik nasıl aşılır ve nesnelliğe nasıl ulaşılır?

Başlangıçta anlatım yolu biraz belirsiz görünüyor. Konu Ben, öznel Düşünceler ve Nesneler arasındaki ilişki.

022.2. Nesne bizim ona ilişkin kavramlarımızdan başka birşey değildir.
022.3. Kant düşünceleri Ben ve Nesne arasındaki bir engel olarak gördü.
022.4. Ama kendilerinde-şeyler bütünüyle belirlenimsiz olarak düşünce-şeylerdir, boş soyutlamanın uydurmalarıdır.

023.1. Kavramlar bilmenin yalnızca araçları değildir (Kavram bir olarak özne-biçim ve nesne-içeriktir).
023.2. Doğal mantık (bilinçsiz us) genellikle Kavramların salt dışsal-biçimsel etkinliği olarak görülür.
023.3. Bilinçli olarak dikkat ettiğimiz ve ilgilendiğimi şey düşüncelerimizin içeriği, nesnelerdir.
023.4. Ama içerik (doğa, öz) şeylerin Kavramı, içkin evrenselleridir (Kavram bireyin-öznenin bir yüklemi değildir).
023.5. Kavram içeriğe dışardan eklenmiş bir biçim olarak görülemez.
023.6. Doğal düşünme içgüdüsel bir etkinlik gibi dışsal gerece gömülü iken, buna karşı bilinçli düşünme özgürdür.

024.1. Tin kararlı-sağlam kılınmış belirli düğüm noktalarına bağlanır (anlak).
024.2. Tinin doğası için en önemli nokta gizilliği ve edimselliği arasındaki ilişki değil, ama kendini nasıl bildiği ve edimsel olarak ne olduğu arasındaki ilişkidir.
024.3. Çünkü Tin özsel olarak bilinçtir.

025.1. Dürtüler olarak Kategoriler bilinçsizce etkindirler.
025.2. Mantık Biliminin görevi bu bilinçsizliği bilince yükseltmektir.

026.1. Kavramlar içeriğe dışsal biçimler olarak alınırlarsa, sonlu olarak alınırlar; oysa mantığın hedefi olan gerçeklik sonsuzdur.

027.1. Sağlam sağ-duyu salt biçimsel kategorileri irdelenişini bunların sonluluğu nedeniyle skolastik metafiziğin alanına bıraktı.
027.2. Ama sağlam sağduyu sorunun bilincinde değildir ve doğal mantığında kendisinin bu kavramlara nasıl bağımlı olduğunun bilincinde değildir.
027.3. Skolastik: Özdeşlik İlkesi (= Çelişki İlkesi) : A = A.
027.4. Bu ilkeye göre düşünmek saçmadır: Bir bitki ..., bitkidir. Bir bilim ..., bilimdir. (Tasım da biçimsel görünür).

028.1. Gerçekliğe ulaşmanın koşulu: Düşünce kategorileri yalnızca biçim değil ama o denli de içeriktir.
028.2. İçerik biçimsiz olamaz, iç belirlenimden yoksun olamaz; yoksa boşluk, hiçlik, kendinde-şey olurdu.
028.3. İçerik biçimlidir, içeriğin kendisi bir biçimdir.
028.4. Mantık Bilimi içeriği de kapsar, ve böylece konusu şeyler değil ama onların Kavramları olur (evrensel).
028.5. Bir Kavramın ilk olarak kendisi Kavramdır (tözsel temel).
028.6. İkinci olarak, bir Kavram belirlidir (ve bu belirlenimde — belirli-Kavram — içerik olarak görünür).
028.7. Ama bu belirli biçim o aynı temel Kavramın bir biçimidir ve böylece onunla birdir, o denli de bütünün kendisidir.
028.8. Kavram duyusal değildir, düşünmenin nesnesidir, saltık, bağımsız nesnedir, logostur, ustur: Mantığın biricik kapsamıdır.
028.9. Mantık Bilimi bilinçsiz ve içgüdüsel olarak çalışan kavramların bir yeniden yapılandırılması olacaktır.

029.1. Mantık Bilimi içeriğinin gelişimindeki özgürlük açısından matematiği de aşar.
029.2. Mantık Biliminin açınımı dışsal katkıdan saltık olarak özgür kesintisiz bir iç çıkarsama süreci olmalıdır.
029.3. Mantıksal Açınım saltık olarak yalın olanla başlamalı, olumsal öğelerle ilgi bir enaza indirgenmeli.
029.4. Mantıksal Açınımda öznel sanı ve görüşlerini bir yana bırakan klasik dinleyici tipi modern okurda yiter.
029.5. Mantıksal Açınım modern öznelliğin tam direncini dikkate almalıdır.
029.6. Bir mantık dizgesinde her bir kategorinin kendi yeri vardır ve buna göre kullanılmalıdır (anlak bunu bilmeksizin usa direnç gösterir; mantığın ilk kavramlarına yönelik saldırı ve karşıçıkışlar.)
029.7. Mantıksal başlangıç sorunu başka herşeyden önce irdelenmelidir çünkü herşey onun üzerine kurulacaktır.

030.1. İlke bütün gelişimi kendinde kapsar.
030.2. Ama ilkenin arığılını sağlamak ve dizgeyi önceleyen varsayımlar ileri sürmekten kaçınmak özseldir
(Hegel’in burada kimi hedeflediği belirsiz).

031.1. Platon Devlet’i yedi kez gözden geçirdi; MB aynı şeyi yetmiş yedi kez hak eder çünkü yeni zamanların ilkesi daha derindir.
032.1.  Mantık Bilimi yazarın koşulları tarafından kısıtlanmıştır.

Berlin, 7 Kasım 1831

 

 

İdea Yayınevi / 2014